Wydrukuj tę stronę
czwartek, 03 grudzień 2020 08:46

Afrykański pomór świń w łańcuchu dostaw - zakaz wprowadzania do obrotu/nakaz wycofania z rynku

Przeczytasz w: 2 - 4 min

Od lutego 2014 r. Rzeczpospolita Polska zmaga się z Afrykańskim Pomorem Świń (ASF), a właściwie zmagają się uczestnicy łańcucha dostaw m.in. hodowcy, firmy paszowe, firmy transportowe, ubojnie i zakłady przetwórcze.

ASF jest chorobą zwalczaną z urzędu, groźną dla zwierząt, ale nie dla ludzi. Kiedy w gospodarstwie rolnym zajmującym się chowem i hodowlą trzody chlewnej stwierdzone zostanie ognisko ASF, właściwe organy wyznaczą obszar zapowietrzony, zagrożony oraz dokonają likwidacji stada. W tym całym nieszczęściu i dramacie, ASF jest chorobą zwalczaną z urzędu i hodowcy w przypadku jego wystąpienia przysługuje roszczenie o odszkodowanie. Oczywiście droga do wypłaty jest kręta i wyboista – warto w takiej sytuacji skorzystać z fachowej porady branżowego radcy prawnego, który jest w stanie rzeczowo ocenić stan faktyczny i prawny.

 

Podstawą do wypłaty jest decyzja administracyjna. Jej wydanie poprzedza kontrola w gospodarstwie, dochodzenie epizootyczne, weryfikacja czy spełnione zostały zasady bioasekuracji. W przypadku wydania przez Inspekcję Weterynaryjną decyzji odmownej można wdać się w spór - skierować pozew o odszkodowanie, obalić argumentację przedstawioną przez Inspekcję Weterynaryjną i udowodnić swoją rację. Sytuacja prawna hodowców trzody chlewnej jest zdecydowanie uprzywilejowana w stosunku do innych uczestników sektora rolno-spożywczego  - ubojni czy zakładów przetwórczych, ponieważ hodowcom przysługuje odszkodowanie. 

 

Zgoła inaczej przedstawia się sytuacja prawna ubojni czy zakładów przetwórczych,  bo tym podmiotom nie przysługuje odszkodowanie od Skarbu Państwa. Jeśli ubojnia ubije zdrowe (przebadane) świnie ze strefy i po uboju okaże się, że w gospodarstwie hodowcy (sprzedającego) badania przeprowadzone w laboratorium referencyjnym dały wynik pozytywny (wystąpił ASF) – to ubojnia otrzyma decyzję weterynaryjną zakazującą wprowadzenia produktu do obrotu, nakazującą jego zniszczenie lub unieszkodliwienie pod urzędowym nadzorem. Decyzja taka opatrzona jest rygorem natychmiastowej wykonalności. Sytuacja faktyczna i prawna jest skomplikowana, ponieważ sam fakt wystąpienia ASF w gospodarstwie hodowcy automatycznie wymusza wydanie odpowiedniej decyzji przez inspekcję weterynaryjną[1] - chodzi o prewencyjne działanie. Decyzja wydawana jest przez Powiatowego Lekarza Weterynarii.  Skutki takiej decyzji są daleko idące, bo jeśli surowiec pozyskany ze świń został wykorzystany do produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego (surowe wyroby mięsne[2]) lub produktów przetworzonych (produkty mięsne[3]) – to kolejne ogniwo w łańcuchu dostaw w tym przypadku zakład przetwórczy otrzyma decyzję administracyjną, na podstawie której Powiatowy Lekarz Weterynarii zakaże wprowadzenia  do obrotu produktów (w decyzji zostaną wskazane produkty), a jeśli produkty zostały wprowadzone do obrotu – to nakaże ich wycofanie z rynku. Wydanie decyzji poprzedzone jest urzędową kontrolą oraz protokołem z kontroli. Koszty związane z zakazem wprowadzenia produktu na rynek, jego wycofania z rynku – ponosi zakład przetwórczy.

 

Koszty wycofania produktu z rynku mogą być bardzo wysokie, ponieważ konstrukcja umów, które zakłady zawierają z sieciami handlowymi, uprawnia sieci handlowe do obciążenia zakładów wszystkimi kosztami, które poniosła sieć w związku z zakupem produktu niedającego się do spożycia przez ludzi.

 

W łańcuchu dostaw brak jest ustawowej symetrii definiującej zasady odpowiedzialności, a właściwie współodpowiedzialność podmiotów, które uczestniczą w produkcji, żywieniu, transporcie, uboju, przetwórstwie i sprzedaży do konsumenta finalnego – produktu, który wytworzony został przy użyciu surowca pochodzącego do świń zakażonych ASF. Aktualnie kwestie odpowiedzialności odszkodowawczej w relacja pomiędzy przedsiębiorcami reguluje kodeks cywilny i pozycja rynkowa strony umowy.

 

Z punktu widzenia uczestników łańcucha dostaw ważne jest, żeby w należyty sposób zdiagnozować ryzyka, zasady odpowiedzialności i odpowiednio przenegocjować warunki zawieranych umów.

 

Piotr Włodawiec

Partner, branżowy radca prawny

Makuliński Moczydłowski Rostafiński Włodawiec Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Prokurent Spółka Partnerska

www.prokurent.com

logo prokurent

 

 

 

[1] Produkty pochodzenia zwierzęcego mogą być produkowane i wprowadzane na rynek, jeżeli zostały pozyskane od zwierząt lub ze zwierząt, lub są zwierzętami, które spełniają wymagania weterynaryjne określone w przepisach o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, były karmione paszami spełniającymi wymagania określone w przepisach o paszach. Nie wprowadza się na rynek mięsa i produktów mięsnych, które zostały pozyskane ze zwierząt z gatunków wrażliwych na jedną z chorób zakaźnych zwierząt (ASF jest chorobą zakaźną).

[2] świeże mięso, w tym mięso rozdrobnione na kawałki, do którego dodano środki spożywcze, przyprawy lub substancje dodatkowe, lub które poddano procesowi niewystarczającemu do modyfikacji wewnętrznej struktury włókien mięśniowych mięsa, a zatem niewystarczającemu do wyeliminowania cech świeżego mięsa.

[3] produkty przetworzone, uzyskane w wyniku przetworzenia mięsa lub dalszego przetworzenia takich produktów przetworzonych, co w konsekwencji powoduje utratę właściwości mięsa świeżego na powierzchni przekroju.