czwartek, 28 marzec 2024
czwartek, 09 lipiec 2020 14:58

Systemy czyszczenia w miejscu (CIP) – zalety i charakterystyka

Przeczytasz w: 2 - 4 min

Higiena i czystość to jedne z najważniejszych czynników gwarantujących bezpieczną i zdrową żywność. Obowiązujące w Polsce przepisy prawa nakładają na podmioty działające w branży spożywczej obowiązek wprowadzenia i utrzymywania systemu HACCP, który nierozłącznie związany jest z Dobrą Praktyką Higieniczną (GHP) oraz Dobrą Praktyką Produkcyjną (GMP). Wprowadzenie i utrzymywanie tych systemów oraz dobrych praktyk pozwala na produkcję żywności bezpiecznej dla konsumenta. 

Higiena w przemyśle spożywczym rozumiana jest jako czystość pomieszczeń, maszyn i urządzeń, a także higiena personelu. Kwestie zarządzania tymi aspektami w zakładach przemysłu spożywczego regulują obligatoryjne procedury mycia i dezynfekcji oraz higieny osobistej personelu. 

Zanieczyszczeniami w przemyśle spożywczym są najczęściej pozostałości surowców lub produktów, substancje osadzone przypadkowo (kurz, pył) oraz drobnoustroje. Zanieczyszczenia występujące w przemyśle spożywczym podzielić można na: 

- chemiczne,

- fizyczne,

- biologiczne.

Do istotnych cech zanieczyszczeń należy ich reaktywność chemiczna, wielkość cząstek, lepkość, napięcie powierzchniowe i rozpuszczalność. 

Dużym wyzwaniem w przemyśle spożywczym są zanieczyszczenia drobnoustrojami i biofilmem. Zdolność adsorpcji do powierzchni zależy od rodzaju drobnoustrojów, porowatości powierzchni, fazy wzrostu i liczby drobnoustrojów. Znaczenie ma także czas kontaktu zanieczyszczeń z powierzchnią, temperatura, pH i stężenie elektrolitów. Adsorpcja zachodzi w różnych fazach wzrostu drobnoustrojów. Największa występuje w fazie wzrostu logarytmicznego i w fazie stacjonarnej. Temperatura również istotnie warunkuje tworzenie biofilmu. Im bliżej temp. 20-25°C, tym łatwiejsze i szybsze tworzenie biofilmu. 

W przemyśle spożywczym stosowane są cztery rodzaje mycia linii produkcyjnych:

- mycie ręczne,

- mycie wysokociśnieniowe i strumieniem pary,

- mycie pianowe,

- mycie w obiegu zamkniętym za pomocą systemów czyszczenia w miejscu (CIP).

Mycie ręczne jest najtańszym i ciągle najpowszechniejszym sposobem mycia linii produkcyjnych. W niektórych przypadkach okazuje się jednak, że jest to jedyny sposób mycia fragmentów linii, których nie można z przyczyn technicznych umyć mechanicznie. Największą wadą mycia ręcznego jest fakt braku możliwości umycia tą techniką zbiorników zamkniętych oraz duże koszty metody.

W myciu wysokociśnieniowym i strumieniem pary zanieczyszczenia usuwa się wodą o temperaturze 40-60°C i ciśnieniu 3-6 MPa. Dużą wadą tej metody usuwania zanieczyszczeń jest powstawanie aerozoli, które po zakończeniu procesu mycia ponownie osadzają się na powierzchniach. 

 

Tab. Właściwości zanieczyszczeń 

Zrzut ekranu 2020 07 09 o 14.55.08

Mycie pianowe polega na wytworzeniu piany przez silne napowietrzenie roztworu środka myjącego. Piana jest to układ dużej ilości pęcherzyków powietrza otoczonych detergentem. Po nałożeniu piany na powierzchnię następuje ich pękanie i zwilżenie środkiem myjącym powierzchni. Zaletą mycia pianowego jest niski poziom hałasu, brak aerozoli, łatwość kontroli procesu mycia, krótki czas mycia i brak kontaktu pracownika z detergentem. Do przeprowadzenia mycia metodą pianową konieczne jest posiadanie środka myjącego, wytwornicy pary oraz dostępem do świeżego powietrza i wody pitnej. 

Mycie w obiegu zamkniętym CIP (ang. Cleaning In Place) stosowane jest do mycia całkowicie zamkniętych linii produkcyjnych. Przebieg procesu mycia sterowany jest automatycznie z tablicy sterowniczej. Wyróżniamy dwa typy mycia w systemie CIP:

- nowo przyrządzony roztwór wprowadzany jest do mytego urządzenia w celu przeprowadzenia procesu mycia, a następnie jest odprowadzany do kanału; 

- roztwór myjący jest przyrządzony w tanku i cyrkuluje w obiegu zamkniętym pomiędzy mytymi elementami linii a tankiem.

W myciu z wykorzystaniem systemu CIP najczęściej właściwy etap mycia jest poprzedzony płukaniem, w celu usunięcia największych cząsteczek brudu i ułatwieniu dostępu preparatu myjącego do powierzchni. 

Do zalet systemu CIP zaliczamy:

- oszczędność siły roboczej,

- zmniejszenie zużycia wody o 25-30%,

- zmniejszenie zużycia pary wodnej o 12-15%,

- zmniejszenie zużycia środka myjącego o 10-12% (dzięki automatycznej regulacji ich stężenia i temperatury roztworu),

- obniżenie ryzyka wtórnego skażenia linii po zakończonym procesie mycia,

- zmniejszenie liczby uszkodzonej aparatury i drobnego sprzętu,

- redukcja kosztów remontu, naprawy urządzeń i ograniczenie długości przestojów linii.

System CIP może być scentralizowany lub zdecentralizowany. System scentralizowany charakteryzuje się zainstalowaniem centralnej stacji mycia w zakładzie i zdefiniowaniem obwodów mycia. System zdecentralizowany natomiast cechuje zastąpienie dużej stacji mycia CIP szeregiem małych jednostek, ulokowanych w pobliżu mytych linii.

Procedura mycia w systemie CIP składa się z następujących kroków:

- odzyskanie produktu pozostałego jeszcze w linii, 

- wstępne płukanie z większych zabrudzeń,

- mycie z wykorzystaniem środków myjących (detergent plus kwas),

- płukanie czystą wodą,

- opcjonalnie dezynfekcja.

Stacje mycia w CIP automatycznie nadzorują stężenie i temperaturę roztworu środka myjącego i wody, czas poszczególnych kroków, konfigurację przyłączy obwodów oraz w pełni kontrolują i regulują przepływ. Układy CIP mogą być wyposażone w układy monitorujące i archiwizujące zapisy z cykli mycia, co zapewnia maksymalne bezpieczeństwo oraz umożliwia bezproblemowe dotarcie do danych sprzed kilku lat. Taka funkcjonalność usprawnia usuwanie problemów produkcyjnych oraz pozwala dostarczyć ważnych danych podczas ubiegania się o certyfikaty jakościowe (ISO, IFS, BRC). 

Agata Biadała

Literatura dostępna u autora.

Skomentuj

Upewnij się, że zostały wprowadzone wszystkie wymagane informacje oznaczone gwiazdką (*). Kod HTML jest niedozwolony.

Najlepsi dostawcy i producenci maszyn, przypraw, chemii przemysłowej i opakowań zamieszczają swoje reklamy na naszych łamach. Firma WOMAT zajmuje się również kompleksową obsługą medialną i reklamową podmiotów gospodarczych. Zapewniamy wykonanie zlecenia - od projektu do ostatecznej realizacji.

Zapis na newsletter

Zgadzam się na Warunki korzystania

Please publish modules in offcanvas position.